Türkiye'nin memur portalı

van allen radyasyon kuşakları.

isim babası james van allen.

ilk kez 1958 de keşfedilmişler.

ilk ölçümleri bir geiger sayacı vasıtasıyla uydu yardımıyla yapılmış.

güneşten ve diğer yıldızlardan yayılan zararlı ışınlara karşı birer kalkan görevi gören dünya etrafındaki kuşaklara verilen isim.

kuşaklar ekvator çevresinde kalınlaşıyor, kutuplara gidildikçe inceliyor.

kuzey ışıkları ya da aurora dediğimiz göksel ışıklar ise bu kalkanı aşarak atmosferle etkileşen yüklü parçacıklar.

dünyanın manyetik alanından kaynaklanan bir oluşum.

güneş rüzgarları kaynaklı enerji yüklü parçacıklar dünyanın manyetik alanı tarafından yakalanarak dünyanın etrafında tutuluyor.

dünyanın dışında bu şekilde iki bant halinde bulunuyor.

geçici olarak bazı başkaları da oluşuyor.

parçacıkların ağırlıklı çoğunluğu güneş rüzgarları kökenli az bir kısmı ise kozmik ışınlardan kaynaklanıyor ( plazma bulutları )

aya gidiş dönüş görevi sırasında aşılmış olan kuşaklardır.

(ne kadar radyasyona maruz kalındığı ile ilgili evrim ağacında bilgiler paylaşılmıştı fakat şu anda hatırlayamadım.)

kısacası bu kuşaklarla uzay boşluğunda koruma altındayız...

stanford woods enstitüsünde biyoloji ve popülasyon profesörü olan paul ehrlich 6. büyük kitlesel yok oluş sürecinin içine girdiğimizi belirtmiş.

süreci yavaşlatmak için dünyayı koruyucu ve kollayıcı tedbirleri alsak dahi gidişatı geri çevirebilecek kadar zamanımızın kalmamış olabileceğini belirtmiş.

insanın da dahil olduğu canlı popülasyonları yok olma tehdidi altında.

peki neden ?

profesörün bir kitabı yıllar önce yayınlanmış: yok oluş: türlerin kayboluşunun nedenleri ve sonuçları.

uzmanların vardıkları ortak sonuç şu:

altını önemle çizmek isteriz ki bizim yaptığımız araştırmalar şu anda içerisinde bulunduğumuz yok oluş krizini muhtemelen normalde olduğundan daha iyiymiş gibi gösteriyor. çünkü bizim hedefimiz , insanların biyoçeşitliliği yok etme hızına yönelik güvenilir bir alt sınır belirlemekti.

diğer adı da permiyen- triyas yok oluş olayı.

mass extinction

extinction event

dünya üzerinde gerçekleşmiş kitlesel yok oluşlar olarak tanımlanabilir.

yaklaşık 251 milyon yıl önce olarak tarihlenmiş.

ancak bu olay için bir tarih vermekten ziyade çok uzun bir zaman dilimini kapsayan dönemlerden bahsetmek daha doğru. ( milyon yıl olarak tanımlanabilecek zaman kesitleri )

tüm deniz canlılarının yaklaşık %96 sı

tüm kara canlılarının ise % 70 i bu dönemlerde tamamen yok olmuş.

aynı zamanda böceklerle ilgili görülen tek kitlesel yok oluş olarak da tanımlanıyor.

aslında bu olayın periyodik olarak döngüsel bir şekilde toplamda 9 kere olduğu tahmin ediliyor.

en büyüklerine ise "big five" ismi verilmiş.

peki ne olmuş?

öncelikle bu yok oluşun çok geniş bir döneme yayıldığı belirtiliyor.

yani türler bir anda yok olmamış.

milyonlarca yılı kapsayan bir süreçte ortadan kalkmışlar.

süreç ise zannedilenden daha karmaşık bir şekilde ilerlemiş.

çevresel değişikliklerin, yıkıma yol açan felaketlerin, meteor çarpmalarının, volkanizma hareketlerinin, okyanus tabanında metan gazı salınımlarının, denizlerdeki oksijen içeriğinin gerilemesinin, kuraklıkların, iklim değişikliklerinin bu süreçte etkili olduğu teori olarak ileri sürülmüş.

kısacası milyonlarca yıl önce yaşamış olan bazı canlı türlerinin fosillerine ulaşabiliyoruz fakat şu veya bu nedenle pek çoğu günümüze kadar türünü devam ettirememiş ve tamamen yok olmuş.

çoğunluk biliyor ama ekleyelim:

nevresim takımlarının karışmaması için yastık kılıflarından birinin içine takımın tamamını katlayıp yerleştirmek.

çamaşır mandallarını poşet kilidi olarak da kullanmak.

ambalaj süngerlerinde çentikler açarak pratik çimlendirme- fide aracı olarak kullanmak.

kırıp sarmak: bir işi yapmak ya da bir şey almak için oradan buradan para bulup bir araya getirmek

kırk evin kedisi: çok eve girip çıkan kişi

kozasına çekilmek: kimseyle görüşmeden, kimseye karışmadan toplumla ilişkiyi keserek yaşamak

soğan doğramak: yerli yersiz konuşarak konuşmacıyı şaşırtmak, dikkatini dağıtmak

tınmaz melaike: kendi halinde, sessiz kimse

tütünü tepesinden çıkmak: acıyla yanıp kavrulmak