Türkiye'nin memur portalı

mehmet ali paşanın etkileri bunlarla sınırlı değildir. osmanlı 1838 yılında mehmet ali paşadan çekinip ingilizlere başvurmuştur. mustafa reşit paşa ingilizlere ihracatta yüzde 12, ithalatta yüzde 5 vergi öngören bir serbest ticaret anlaşması sunmuştur. oysaki bu dönemde osmanlı tüccarları yüzde 8'lk ilave iç gümrük vermeye devam ediyordu. reşit paşanın boğazdaki yalısının bulunduğu köyden ismini alan baltalimanı anlaşmasıyla, osmanlı tüccarını ekonomik açıdan korumasız bırakmıştır. dış ticaret bu dönemde beş misli artmıştır. ama dış ticareti rumlar ve ermeniler yaptığı için, azınlık tebasının ülke içindeki gücü artmıştır.

Osmanlının mısır valisidir.

Yunanistandaki kavalılı bölgesine nispetle, mehmet ali paşa bu unvanla anılmaktadır.

fransızlar, mısıra saldırınca, osmanlı buraya birlik göndermiş. arnavut birliğindeki mehmet ali paşa bir süre sonra birliğin başına geçmiş ve mısır valisi olmuştur. 1808'de sultan tarafından resmen tanınmıştır.

mehmet ali paşa, kölelerden özellikle çerkez kökenlilerden ordu oluşturmak yerine, bir süre sonra mısır halkına zorunlu askerlik getirmiş, ayrıca tarım üretimini artırarak, artan vergi geliri dolaysıyla ordunun iaşesini karşılayabilmiştir.

mehmet ali paşa ilk olaak osmanlı adına, mekke ve medineyi işgal eden vahhabi otoritesini yıkmıştır. İkinci olarak da 1825.2teki mora isyanı sırasında sultana, ıı. mahmuda yardım etmiştir. iki yıl içinde, mora'daki isyanı kontrol altına almıştır. Ancak Mora'daki Yunan isyanınının bütünüyle bastırılmasını avrupa önledi. ilk olarak rus çarı diğer ülkelerle birlikte, büyük yunanistanın kurulması gerektiğini söyledi. diğer ülkeler pek yanaşmayınca ve çar alexdar ölüp yerine çar nikola gelince, ruslar tek taraflı olarak olaya müdahele edeceklerini belirtmişler, fransa ve ingiltere tek taraflı müdahele yerine birlikte müdaheleyi kabul etmişlerdir. ilk önce taraflar anlaşmaya çağrılmış, ancak bu dış güçlerin arabuluculuk teklifleri geri çevrilince navarin limanında osmanlı ve mısır donanması abluka altına alınarak ani bir saldırıyla yok edilmiştir. 1829'daki edirne anlaşmasıyla yunanistanın bağımsızlığı kabul edilmiş, elak ve boğdanın da ekendiği sırbistan özerkliği kabul edilmiştir.

1829 bozgunu sonrasında, mehmet ali paşa, savaşa girerek muazzam masrafa girmesine rağmen bir şey kazanamadığı için, önce fransızlarla anlaşmaya çalışmış, osmanlınının kuzey afrikadaki kentlerini almak istemiş ama fransa yanaşmayınca. suriye fethetmek istemiş 1832 yılında oğlu ibrahim paşayla birlikte suriyeye fethetmiştir. osmanlı bu gelişme üzerine mehmet ali paşayı görevden almış ve asi ilan etmiştir. mehmet ali paşa daha sonra anadoluya girmiş ve konya ovasında osmanlı ordusunu yenmiştir. mehmet ali paşa daha sonra yönünü istanbula çevirdi. osmanlı bu sırada ingiltere ve avusturyadan ayrdım istemiş ama yardım alamayınca rus çarına başvurmuştur. rus çarı elde edeceği imtiyazları düşünerek yardımı kabul etmiştir. ve ruslar istanbulda mehmet ali'nin birliklerine karşı çarpışmıştır. osmanlı durumu kabul ederek anlaşmış ve mehmet ali paşayı suriye valisi olarak kabul etmiştir. ibrahim paşa'ya da adana bölgesinin iltizamı verilmiştir.

mehmet ali paşanın istanbul seferi onulmaz yaralar açmıştır. ruslar, osmanlı ile imzaladıkları anlaşma gereğince, bir savaş durumunda boğazlardan rus gemisi hariç diğer yabancı gemilerin geçiş hakkının kaldırılmasını kabul etttirmişlerdir.

tüm bu yaşananlar, 1830'larda avrupalılarda doğru sorunu adlı bir terminoloji üretmiştir. bu terminoloji özetle, osmanlı parçalanacaktır ama avrupadaki güç dengesini alt üst etmeden bu nasıl sağlanacaktır.

hükümdar ve beyler arasında yapılan anlaşma olması nedeniyle, magna cartaya benzeyen anlaşmadır. Senedi ittifakın geçmişi, 1774 küçük kaynarca anlaşmasına kadar gider. osmanlı ordusu (yeniçeri ve sipahiler), ruslar karşısında ilk kez toprak kaybedince, iktidara gelen ııı. selim orduyu reforma tabi tutmuştur. ancak nizemı cedid uygulamaları başarılı olamadı. sultan ııı. selim 1805 yılında nimıza cedid birliği kurduğuna dair bir ferman yayınladı. askerler 1806 yılında edirneye ulaştı. avrupa eyaletlerindeki ayanlar bu birlikler geri çekilmezse başkente yürüyeceklerini belirtti ve ııı. selim bu tehdide boyun eğdi. 1807 yılında ise daha fazla dayanamayan ve eski sisteme göre yönetim isteyen yeniçeriler ayaklandı ve ııı. selim bir hal fetvasıyla görevden alındı. devrilmiş olan ııı. selimin önde gelen adamları rusçuktaki almedar paşaya sığındı. alemdar paşa, bir yıl sonra başkente yürüdü ve ancak o sırada esir tutulan ııı. selim öldürüldü, alemdar paşa da bunun yerine ıı. mahmudu sultan yaptı. alemdar paşa 4 ay başkenti yönetti. bu dönemde, imparatorluğun bütün ayanlarını istanbulda topladı. balkanlardaki rakipleir ile mısırdaki mehmet ali paşa katılmadı, yyanyalı ali paşa da temsilci gönderdi. helen ayanlarla padişah arasında senedi ittifak imzalandı. ayanlar reformları ve yeni bir ordunun kurulmasını destekleyecekti, ayrıca vergiler adil bir şekilde toplanacaktı. ayanlar ayrıca birbirlerinin toprağına ve özerkliğine saygılı olacaktı.

belgenin imzalanmasından bir ay sonra yeniçeriler bir kez daha ayaklandı.mustafa paşanın kendilerini dağıtacağını düşünüyorlardı. Ki haksız da sayılmazlardı. alemdar mustafa paşa en iyi birliklerini rusçuka göndemişti, çünkü rusçukun bulgaristandaki diğer rakiplere göre savunulması gerekiyordu. mustafa paşa bir cephanelik deposuna saklandı. yeniçeriler içeri girdiğinde depoyu havaya uçurdu. loncalar ve ulemayla birlik olan yeniçeriler bir kez daha itidar oldu. bu sırada sultan ıı. mahmud hız davranıp geriye kalan tek erkek akrabası ıv. mustafayı boğdurdurttu. ve sultanlık ıı. mahmuda kaldı

ııı. selim tarafından yürürlüğe konulan reform programıdır.

1774 küçük kaynaca anlaşmasıyla osmanlı, ilk kez toprak kaybetmiştir. bunu kabul edemeyen osmanlı anlaşmayı bozmuş ve 1 yıl sonra yeniden savaş başlamış ancak nihayetinde yine savaş kaybedilmiştir. iktidara gelen ıı. selim artık yeniçeri ordusuyla biryere gidilemeyeceğini görmüş askeri alanda bir yenilenme başlatmıştır.

ııı. selim avrupalı danışmanları kabule istekli olan ilk sultandır. onu ndöneminde, yeniçerilere verilen esamalere düzen getirilmiş, elinde esama bulunan ancak gerçekte asker olmayanlarla ilişik kesilmiş kalanlarla yeni bir ordu oluşturulmaya çalışılmıştır. 1807 yılında oluşturulan bu yeni ordunun mevcudu 30 bin civarındaydı. ordunun danışmanları yabacı, çoğunlukla fransız subaylardır.

ııı. selimin fransız kralıyla yakın dostluğu bulunuyordu.

ııı. selim öneminde modern bir sağlık örgütü ve ilk tıp fakültesi, kara ordusu için 1795'te bir mühendislik okulu açılmıştır. ancak yeni ordu için gereken para bir türlü bulunamamıştır. Zira vergi sistemi, iltizam sistemi revizyona edilememiştir.

osmanlı imparatorluğu döneminde, yerel bir güç odağına dönüşmüş valilerdir. genel olarak nüfus ailelere mensupturlar. merkezi yönetime hem asker hem de vergi geliri toplarlardır. şam'da azmzadeler, bağdatta hasan paşa ve oğlu ahmet paşa, akkalı ünlü cezzar paşa. batı anadoluda karaosmanoğlu ailesi, arnavutlukta yanyalı ali paşa, rusçukta alemdar mustafa paşa, mısırda kavalılı mehmet ali paşa önde gelen ayanlardandır. alemdar mustafa paşa, 1807 yeniçeri darbesiyle ııı. selim tahtan indirildikten sonra, 1 yıl sonra istanbula yürüdü. ancak bu sırada tutsak olan ııı. selim öldürüldü. alemdar mustafa paşa da ı.. mahmutu tahta geçirdi. zira ıı. mahmut nizamı cedid taraftarıydı.